Besturing van Willemsspoortunnel naar een hoger plan
In opdracht van ProRail is Yunex Traffic de besturing van de tunnel technische installaties (TTI) in de Willemsspoortunnel aan het vernieuwen. Er wordt ook een nieuw detectiesysteem voor stilstaande treinen geïmplementeerd. Het project tilt de beschikbaarheid, veiligheid en efficiëntie van de spoortunnel naar een hoger plan.
De Willemsspoortunnel is een viersporige tunnel onder de Nieuwe Maas in Rotterdam waar zowel goederen- als personentreinen doorheen rijden. Hij is een onderdeel van de spoorwegverbinding tussen Rotterdam en Breda. De nieuwe besturing voor de tunnel technische installaties wordt gebouwd conform de ProRail Tunnelstandaard (PTS). Yunex Traffic heeft enkele jaren geleden onder de vlag van Siemens Mobility aan de wieg gestaan van deze standaard. Alle spoortunnels die onder het beheer van ProRail vallen, worden in de komende jaren omgebouwd naar de PTS. Ze voldoen hiermee aan de Europese Technische Specificatie voor Interoperabiliteit en kunnen op termijn centraal worden bediend. “De PTS schept eenduidigheid in de bediening en creëert meer inzicht in storingen”, zegt Auke Sjoukema, projectmanager bij ProRail. “Hij helpt ons ongeplande hinder op het spoor te verlagen en beter te reageren op calamiteiten.”
Treinvrije perioden
Het EMVI-plan van Yunex Traffic kwam bij de aanbesteding als beste uit de bus. “Op basis van zo’n plan schatten wij in hoe goed de aannemer omgaat met de situatie en risico’s”, legt Sjoukema uit. “Aannemers die niet vaak aan het spoor werken, onderschatten nog wel eens dat ze alleen in treinvrije periodes (TVP’s) mogen werken. Dit vergt een goede planning, aangezien je al je werkzaamheden moet uitvoeren binnen een korte periode. Wij hebben de TVP’s voor dit project al twee jaar geleden vastgelegd. Het benutten ervan is een grote uitdaging, want er zijn altijd wel wat projectjes die nog mee moeten liften. De aannemer moet een goed draaiboek maken. Gelukkig hebben wij vakkundige partijen aan boord.”
Levertijden
Tijdens de eerste TVP eind januari 2022 was de tunnel een heel weekend (52 uur) dicht voor het treinverkeer. Yunex Traffic voerde montagewerkzaamheden uit, legde kabels en een glasvezelverbinding naar de technische ruimte aan . “Door het mondiale materiaaltekort hebben we helaas minder kunnen doen dan gepland”, zegt Jan-Willem Vreeswijk, projectmanager namens Yunex Traffic. “Voor een aantal zaken moeten we nu meeliften op doordeweekse TVP’s waarin we telkens in één tunnelbuis zullen werken. Onze zorg is altijd dat de tunnel conform de planning weer beschikbaar is voor het treinverkeer. We doen er alles aan om tijdig klaar te zijn. Het is echter momenteel ontzettend moeilijk om aan brandwerend materiaal, koper, ijzer, chips en kabels te komen.” De huidige leverproblemen zijn volgens Sjoukema ook voelbaar op andere projecten van ProRail: “We kijken per situatie hoe we ermee omgaan. In onze aanbestedingen geven we alvast aannemers mee goed rekening te houden met de huidige levertijdproblematiek.”
Vooruitdenken
Eind januari 2023 is de Willemsspoortunnel weer een volledig weekend afgesloten. Dan wordt de besturingssoftware geïmplementeerd. Vreeswijk: “We willen in één big bang om, zodat de besturing klaar is voor de exploitatie. Op dit moment werken we aan het definitieve ontwerp van de software. In de voorbereidingsfase hebben we ons grondig verdiept in de huidige besturingssoftware en een nulmeting in het veld gedaan om de I/O-lijsten te laten kloppen. Dit jaar gaan we de nieuwe besturing testen bij ons in Zoetermeer en in de tunnel. Vervolgens bouwen we steeds terug tot eind januari 2023. Dan gaan we in één keer om en leveren we op.” Voorafgaand aan deze ‘big bang’ bouwt Yunex Traffic de verouderde besturing om van een noodstroomaggregaat waarvan omwonenden overlast ondervinden als het onterecht start. Tien jaar geleden stond het aggregaat nog in de vrije ruimte, maar er zijn woningen omheen gebouwd. “We zijn al vroeg met ProRail deze uitdaging aangegaan. We stellen ons op als een betrokken en proactieve partner en denken graag mee vooruit.”
Stilstand-detectiesysteem
De tunnel technische besturing stuurt onder meer de energievoorziening, (nood)verlichting, drainagepompen en ventilatie in de tunnel aan. Daarnaast implementeert Yunex Traffic een nieuwe oplossing voor het detecteren van stilstaande treinen. Sjoukema: “Ons huidige detectiesysteem is vrij rudimentair. We kunnen alleen zien in welk kwadrant een trein stilstaat. Dit willen we verfijnen zodat de brandweer en andere hulpdiensten bij een calamiteit hun aanrijroute beter kunnen bepalen.” Yunex Traffic heeft de nieuwe stilstand-detectieoplossing al eerder toegepast in de spoortunnels in Delft en Barendrecht. Vreeswijk: “We werken met hoogwaardige ultrasone sensoren, die de treinen voorbij zien komen en op het paneel in de bediencentrale een rij ledlampjes laten oplichten. Als het laatste lampje uitgaat, is de trein gepasseerd. Blijven de lampjes branden, dan staat hij stil. We kunnen de sensoren vanaf de technische ruimte instellen en hoeven dus niet met een laptop de tunnel in om dit te doen. Dit vereenvoudigt de installatie en het onderhoud.”
Constructieve samenwerking
Als projectmanagers namens respectievelijk ProRail en Yunex Traffic hebben Sjoukema en Vreeswijk regelmatig overleg. Daarnaast staan de lead engineers van beide organisaties met elkaar in contact. Over de samenwerking zijn ze positief. Vreeswijk: “Structureel overleg is ontzettend belangrijk bij dit soort projecten, je moet blijven praten. Er is altijd wel iets waarover de inzichten uiteen lopen, maar uiteindelijk moet je het samen doen.”
Spoorgebruikers zullen overigens niets merken van de nieuwe tunnel technische besturing, behalve dan in positieve zin. “De systemen die we automatiseren leiden tot minder ongeplande storingen,” besluit Sjoukema. “Ze voorkomen onder meer onterechte brandalarmen in de tunnel, waardoor er geen trein meer doorheen mag. Ook helpen ze ons calamiteiten sneller en beter af te handelen. We vergroten hiermee de beschikbaarheid van het spoor en tillen de veiligheid, het comfort en de efficiëntie van spoorvervoer naar een hoger niveau.”
